مشخصات فردی
| نام |
علیرضا |
| نام خانوادگی |
میرزامحمد |
| سال تولد |
1325 |
| سنوات خدمت |
37 سال (از فروردین1354 تاکنون) |
| آشنایی با زبانهای |
عربی و انگلیسی |
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
مدارک تحصیلی
- دکترای زبان و ادبیات عرب
حوزة پژوهش
تألیف و ترجمه و تصحیح متون
- الخلیج‌الفارسی عبرالقرون و الاعصار: تألیف / فرهنگستان ادب و هنر ایران، سال .1355[این کتاب یک بار به همین نام از سوی بنیاد فرهنگ ایران با همکاری مکتبة‌النهضة المصریة و بار دیگر با نام «اسانید الخلیج‌الفارسی» توسط دارالرائد العربی به سال1976 میلادی در قاهره به چاپ رسیده و با ویرایش جدید و اضافات در سال1380 از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تجدید چاپ شده است. کتاب مزبور در اردیبهشت ماه سال 1390 به عنوان کتاب برگزیده در جشنواره ملی خلیج فارس شناخته شد.]
- سخنان امام حسن: ترجمه/انتشارات نور، سال 1358 (مؤ‌لف: سید حسین شیرازی)
- مآخذ حدیث از دیدگاه شیعه: ترجمه / انتشارات نور، سال 1360 (مؤ‌لف: محمد حسین الجلالی)
- زندگینامه و آثار شیخ طوسی: ترجمه / فرهنگستان ادب و هنر ایران، سال1360 (مؤ‌لف: علامه شیخ آقابزرگ تهرانی). [این کتاب در سال1376 با ویرایش جدید از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تجدید چاپ شده است.]
- مشکل اعراب القرآن: مقدمه و شرح / انتشارات نور سال 1362 (مؤ‌لف: مکی بن ابی طالب القیسی)
- اعجاز قرآن: مقدمه و ویرایش و حواشی / مرکز نشر فرهنگی رجأ، سال1362 (به قلم علامه سید محمد حسین طباطبائی)
- مفتاح‌المیزان: تألیف در سه جلد/ مرکز نشر فرهنگی رجأ، سال1367 - 1364 (با تقریظ آیت‌ا حسن حسن‌زادة آملی)
- حیاة فی حیاة: مقدمه و بازنگری و تعلیق / رایزنی فرهنگی ایران در سودان، سال 1371(مؤ‌لف: دکتر عبدالوهاب سر‌الختم احمد)
- فقیه ری (زندگینامه و آثار شیخ صدوق): ترجمه و تعلیق / انتشارات اطلاعات، سال 1377 (مؤ‌لف: سید حسن موسوی خرسان)
- در شناخت فرهنگ شورا: تألیف / مرکز آموزش و پژوهش سازمان تبلیغات اسلامی، سال1378
- نسیم غدیر: تألیف/مرکز آموزش و پژوهش سازمان تبلیغات اسلامی، سال 1378(با مقدمة حجة‌الاسلام محمدی عراقی)
- در بارگاه آفتاب (نهجالبلاغه در ادب پارسی): تألیف / پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 1380 (با دیباچة دکتر مهدی گلشنی). [این کتاب در سال1387 با ویرایش جدید تجدید چاپ شده و سالهاست که در دورة کارشناسی ارشد رشتة تحصیلی معارف نهجالبلاغه در دانشگاه پیام نور تدریس می‌شود.]
- منظومة عشق ارغوانی (رجزهای واقعة کربلا): ترجمه و نگارش / بنیاد بعثت (مؤ‌سسة‌الحسین)، سال1380
- حدیث مسجد: مقدمه و تصحیح / وزارت ارشاد، ستاد عالی هماهنگی کانونهای فرهنگی- هنری مساجد، سال 1382 (مؤ‌لفان: رضا شاکری و حیدر محمدی)
- درآمدی بر عقاید و اخلاق اسلامی: با مقدمه و تصحیح و تحشیه / نشر مطهر، سال 1383 (مؤ‌لف: علامه سید محمد حسین طباطبائی)
- الدین والفکر فی حبالة الاستبداد: مقدمه و بازنگری و فهرست‌نگاری / مرکز تحقیقات سیاسی و جهانی وزارت خارجه، سال 1384 (مؤ‌لف: سید محمد خاتمی؛ ترجمه به عربی: دکتر نادر نظام طهرانی)
- ترجمة الغدیر: مقدمه و ویرایش علمی در یازده جلد / بنیاد بعثت، سال 1386-1385(مؤ‌لف: علامه عبدالحسین امینی؛ترجمة نه تن از مترجمان)
- قرآن در مثنوی: تألیف / پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، جلد اول (سال1386) و جلد دوم (سال- 1387) ادامه دارد
- کندوکاوی در حیات و اندیشهٔ دعبل خزاعی: تألیف / پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 1388
- درآمدی بر ارزشیابی علم در فرهنگ اسلام: تألیف/پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 1389
مجموعه‌های شعر
- قاب فرسوده: مشعل آزادی، سال1354
- فاتح خیبر خورشید: نشر میثاق، سال1357
- مطلع الفجر: انتشارات نور، سال1358
ادبیات کودکان و نوجوانان
- الغدیر (به زبان عربی): ترجمة رضا مهیار/بنیاد بعثت، سال1367 ش- 1408 هـ
- غدیر (به زبان اردو): بنیاد بعثت، سال1990 م
- غروب الشمس (به زبان عربی): ترجمة رضا مهیار، بنیاد بعثت، سال1366
- دوب گیا سُورَج (به زبان اردو): کاتب: صلاح‌الدین باره بنکوی، بنیاد بعثت، سال1408 هـ /1988م
- گل و نوروز: تألیف / انتشارات اشرفی، سال1351
- غدیر: تألیف / انتشارات غدیر، سال/ 1352 انتشارات نور، سال/ 1359 بنیاد بعثت، سال 1366(چاپ پنجم) و سال 1368(چاپ ششم) و با طرح جدید: سال 1375(چاپ سوم). این کتاب به دو زبان ترجمه شده است بدین شرح:
- غروب خورشید: تألیف،/ 1354 انتشارات فجر، 1363 (چاپ پنجم) و با طرح جدید: بنیاد بعثت، سال 1366(چاپ سوم). این کتاب به دو زبان ترجمه شده است بدین شرح:
- کاسه کدو: شعر / انتشارات فجر، سال1355
- سرمشق: تألیف / گلشن، سال/1356 انتشارات نور، سال 1360(چاپ دوم)/ بنیاد بعثت، سال 1364(چاپ پنجم)
- ما و شما: تألیف / انتشارات روزبه، سال/ 1357 بنیاد بعثت، سال 1364(چاپ پنجم)
- سنگباران: تألیف / انتشارات یاسر، سال/ 1359 بنیاد بعثت، سال 1365 (چاپ چهارم)
- پیک شهادت: تألیف / انتشارات نور، سال-1359 و با نام سفیر نور: نشر مطهّر، 1379(طرح جدید)
- بلبل دوباره می‌خواند: ترجمه / مرکز نشر فرهنگی رجأ، سال1362 و سال 1364(چاپ دوم) و سال 1366(چاپ چهارم). [نویسنده: یوسف‌الحمادی]
- هفتاد رنگم: شعر / مرکز نشر فرهنگی رجأ، سال1364 و سال 1368(چاپ سوم)
- لب باز کن، آواز کن: شعر / مرکز نشر فرهنگی رجأ، سال1364 و سال 1368 (چاپ سوم)
- قصة بنفشه: شعر / مرکز نشر فرهنگی رجأ، سال1364 و سال 1368(چاپ سوم)
- این آثار عموماً به حوزة فرهنگ و تعلیم و تربیت دینی اختصاص دارد و در زمینه‌های قرآنی، تاریخی و ادبی به رشته تحریر درآمده است
مقالات علمی- فرهنگی
از راقم این سطور مقالات متعددی در جراید و مجلات و فصلنامه‌های علمی- فرهنگی به چاپ رسیده است که گزینه‌ای از آنها در اینجا ذکر می‌شود:
- انسان و تعهد: عصر، شمارة13 و14 ، فروردین1360
- تعاون اجتماعی از دیدگاه اسلام: اعتصام، شمارة چهارم، مرداد ماه1361
- مقام علم در اسلام: اندیشه، ویژه‌نامة1 ، سال1363
- نقد و بررسی المعجم المفهرس لالفاظ نهج‌البلاغة: کیهان فرهنگی، سال سوم، اردیبهشت ماه1365
- واژه‌شناسی قرآن: فرهنگ، کتاب اول، پاییز1366
- تحلیلی از صلح امام حسن: مجلة تحقیقات تاریخی، سال اول، شمارة دوم، پاییز 1368
- اسلوب العلامة الطباطبائی فی تفسیر القرآن: مجلة‌العلوم الانسانیة، السنة الاولی، الخریف و الشتأ1368
- پژوهشی در تاریخ علم تفسیر: مجلة تحقیقات تاریخی، سال اول، شمارة سوم، زمستان1368
- ارزیابی علم در فرهنگ و تمدن اسلامی: دارالقرآن الکریم، سومین کنفرانس تحقیقاتی علوم و مفاهیم قرآن، سال1369
- روش تفسیری طبری: مرکز تحقیقات علمی کشور، یادنامة طبری، سال1369
- منهج سعدی فی الاقتباس من القرآن الکریم و الحدیث: مجلة العلوم الانسانیة، السنة الثالثة، الربیع والصیف1370
- تأملی کوتاه درباب مشاهده و تجربه در پژوهشهای مسلمانان: فصلنامة سیاست علمی و پژوهشی، زمستان1371
- نگاهی به فرهنگ سودان: نامة فرهنگ، سال سوم، شماره2 و3 ، تابستان و پاییز 1372
- دعبل خزاعی و نویسندگان عرب: فرهنگ، سال8 ، شمارة1 ، زمستان1374
- سیری در غزلهای عرفانی سعدی از دید تطبیقی: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، مهر و داد و بهار (یادنامة دکتر مهرداد بهار)، سال1377
- رحمت و لعنت در تفکر قرآنی مولوی: فرهنگ، سال یازدهم، شمارههای اول و دوم، بهار و تابستان1377
- پژوهشی در شناخت شیعة علی: بصائر، سال ششم، شمارة28 ، آذر ماه1378
- وقفنامة مسجد و مدرسة محمودیة تهران: میراث جاودان، سال هشتم، بهار 1379
- علی از زبان علی: فرهنگ، سال سیزدهم، شمارة اول- چهارم، بهار و زمستان 1379
- دراسة فی الأ‌رجاز الحسینیة: آفاق‌الحضارة الاسلامیة، العدد الثامن، السنة الرابعة، مهر1380
- برگردان سه شعر از دو شاعر هندی به شعر فارسی با عناوین «گل آفتاب»، «عشق حیدر» و «خانه‌زاد خدا» به انضمام چکامه‌ای بلند از نگارنده با نام «مرآت جمال کبریایی» در ستایش امام علی (ع): مجلة نامة علوم انسانی، شمارههای4 و5 ، زمستان1379 و بهار1380
- دنیا از منظر امام علی: مجلة تحقیقات اسلامی، سال چهاردهم،1381
- اندیشه‌های اخلاقی افلاطون در اخلاق ناصری: فرهنگ [ویژة بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی(1) ]، سال پانزدهم (شمارة چهارم- ( سال شانزدهم (شمارة اول)، پیاپی45-44 ، زمستان1381 و بهار1382
- امثال و حکم امام علی در راحة‌الصدور: فرهنگ، سال شانزدهم، شمارة2 و3 ، تابستان- پاییز1382
- نهج‌البلاغة و أثره فی‌الشعر العربی: آفاق الحضارة الاًسلامیة، العدد الثانی عشر، السنة السادسة، مهر1382
- دراسة حول أدعیة الامام الحسین فی یوم الطف: آفاق الحضارة الاسلامیة، العدد الخامس عشر، السنة الثامنة، فروردین1384
- أمثال القرآن و أثرها فی الشعر العربی: آفاق الحضارة الاسلامیة، العدد السادس عشر، السنة الثامنة، مهر1384
- النوروز فی الأ‌دب العربی: آفاق الحضارة الاسلامیة، العدد السابع عشر، السنة‌التاسعة، فروردین1385
- حدیث الولایة بسبعین روایة: آفاق الحضارة الاسلامیة، العددالثامن عشر، السنة التاسعة، مهر1385
- روائع الأمثال النبویة: آفاق الحضارة‌الاسلامیة، العددالتاسع عشر، السنة‌العاشرة، فروردین1386
- درآمدی بر وصف نهجالبلاغه در شعر فارسی: فرهنگ، سال نوزدهم، شمارة1 و 2، بهار و تابستان1385
- اندیشه‌های اخلاقی ابن مسکویه در اخلاق ناصری: فرهنگ [ویژة بزرگداشت خواجه نصیر طوسی(2) ]، سال بیستم، شمارههای شصت و یک و شصت و دو، بهار و تابستان1386
- سبک‌شناسی مولوی در اقتباس از قرآن: فرهنگ (ویژة مولانا جلال‌الدین بلخی)، سال بیستم، شمارههای سوم و چهارم، پیاپی63 و64 ، پاییزوزمستان 1386
- بازتاب امثال قرآن در اشعار دیوان فیض: فصلنامهٔ ادبیات تطبیقی (دانشگاه آزاد اسلامی – واحد ساوه)، سال چهارم، شمارهٔ چهاردهم، تابستان 1388
- درآمدی بر ارزشیابی اخلاق ناصری: فصلنامهٔ علوم اسلامی (دانشگاه آزاد اسلامی – واحد ساوه)، سال چهارم، شمارهٔ چهاردهم، تابستان 1388
- روش‌شناسی تاریخی تفسیر قرآن: مجموعه مقالات قرآن، کلام و فلسفه (2)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و بنیاد پژوهشهای قرآنی حوزه دانشگاه، 1389
- مبنای فکری ابن سینا در شکلگیری قصیدهٔ عینیّه: کهننامهٔ ادب فارسی، سال اول، شمارهٔ دوم، پاییز و زمستان 1389
- اصول و مبانی شورا از مننظر امام علی (ع): پژوهشنامهٔ علوی، سال اول، شمارهٔ دوم، پاییز و زمستان 1389
- دارسهٔ فی الأمثال النبویهٔ و أثرها فی الشعر العربی: آفاق الحضارهٔ الاسلامیهٔ، السنهٔ الرابعهٔ عشرهٔ، العددالاول، ربیع و الصیف 1390 ش/1432 ق
سمینارها و کنگره‌ها
- شرکت در کنگرة بزرگداشت ابوجعفر محمد بن جریر طبری با ارائة مقاله، سال 1369
- شرکت در سومین کنفرانس تحقیقاتی علوم و مفاهیم قرآن با ارائة مقاله، سال 1369
- مشارکت در تدوین یادنامة دکتر مهرداد بهار با ارائة مقاله، سال1377
- داور کنگرة خوارزمی در دو دوره
- داور بخش مقالات فارسی و عربی کنگرة بین‌المللی امام علی (ع) در سال1380 با بررسی39 مقاله از دانشمندان ایران و مصر و لبنان و اردن و الجزایر
- نمایندة وزارت فرهنگ و آموزش عالی جهت بازدید از امکانات علمی- آموزشی بنیاد فرهنگی رضوی در مشهد به منظور تأسیس مؤ‌سسة آموزش عالی غیردولتی رضوی، سال1366
- داور آثار مکتوب برخی از اعضای هیأت علمی دانشگاهها به منظور ارتقأ علمی
- استاد راهنما و مشاور شماری از پایان‌نامه‌های دورة تحصیلات تکمیلی رشته‌های زبان و ادبیات عربی و فارسی
- داوری بیش از بیست اثر علمی- پژوهشی در زمینه‌های قرآنی، تاریخی، ادبی و عرفانی به درخواست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و برخی از دانشگاهها
- داوری شماری از مقالات فصلنامهها و مجلات علمی – پژوهشی دانشگاهها
- داور دو همایش علمی دربارة امام علی (ع) در سالهای1385 و1386 با بررسی 176 مقاله و رساله از محققان حوزه و دانشگاه (مرکز تحقیقات امام علی)
- داور مسابقة مقالهنویسی رسول اعظم (ص) در سال1386 با بررسی21 مقالة عربی و فارسی (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)
- شرکت در کنگرة بزرگداشت علامه سید محمد حسین طباطبایی، با سرودن چکامه‌ای در رثای وی با عنوان «دریغا که استاد رفت»، سال1361
- سخنرانی در هفتة پژوهش21-17) آذر1386 )، با عنوان «در شناخت مثنوی و مولوی» (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)
- سخنرانی در هفتهٔ پژوهش (به تاریخ 28/10/1388)، با عنوان مبنای فکری ابن سینا در شکلگیری قصیدهٔ عینیّه (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)
حوزة آموزش: تدریس و تعلیم
آموزش علوم انسانی در برخی از دانشگاهها و مراکز پژوهشی داخل و خارج کشور بدین شرح:
مواد درسی دورهٔ کارشناسی
مواد درسی دورهٔ تحصیلات تکمیلی:
- دانشگاه تربیت معلم- دانشکدة ادبیات
- دانشگاه الزهرأ- دانشکدة الهیات و ادبیات (گروه ادبیّات و گروه تاریخ)
- دانشگاه خارطوم- دانشکدة ادبیات و دانشکدهٔ علوم تربیتی
- مرکز تحقیقات تاریخی- سیاسی، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران
- مرکز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان
- پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی- پژوهشکدة ادبیات (گروه زبان و ادبیات عربی) و پژوهشکدهٔ علوم سیاسی
- حوزهٔ علمیهٔ بقیع خواهران- استان البرز (کرج)
- فارسی عمومی
- تأثیر قرآن و حدیق در ادب فارسی
- آشنایی با قرآن کریم
- نهجالبلاغه
- نثر قدیم و جدید عربی
- صرف و نحو عربی
- روش تحقیق
- اخلاق اسلامی
- زبان و ادبیات فارسی
- نقد و بررسی متون تاریخی
- متون علمی اسلامی
- نقد ادبی
- متون عرفانی اسلامی
- مقالهنویسی و محاضره
- نحو عربی (1) و (2)
- معانی و بیان و بدیع
- متون تخصّصی علوم سیاسی به زبان عربی
حوزة اجرا: مدیریت و مسئولیت علمی- فرهنگی
از آغاز سال1354 تاکنون عضو هیأت علمی فرهنگستان ادب و هنر ایران و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بوده‌ام و مسئولیتهای زیر را برعهده داشته‌ام:
- سرپرست فرهنگستان ادب و هنر ایران: 1361-1359
- سرپرست فرهنگستان زبان ایران: 1361-1359
- معاون مؤ‌سسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی (وابسته به وزارت علوم و آموزش عالی): 1370-1361
- مدیر کل آموزشی و کتابخانه‌ها (وابسته به سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش): 1365-1364 با حفظ سمت
- سرپرست فرهنگی انتشارات مؤ‌سسة اطلاعات: 1365- 1370 با حفظ سمت
- سرپرست بخش علوم انسانی واحد تحقیقات معاونت فرهنگی و امور جنگ وزارت فرهنگ و آموزش عالی: 1365- 1366 با حفظ سمت
- سردبیر مجلة علوم انسانی جمهوری اسلامی ایران به زبان عربی و انگلیسی (وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی- مرکز تحقیقات علمی کشور) : 1367- 1372 با حفظ سمت
- رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سودان: 1370- 1372
- مدیر دفتر مطالعات اسلامی مرکز آموزش و پژوهش (وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی) : 1377- 1379
- سردبیر مجلهٔ پژوهشنامهٔ علوی (مرکز تحقیقات امام علی (ع) – وابسته به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی): 1388
عضویت در کمیته‌ها و شوراهای علمی- فرهنگی
- عضو شورای بنیاد فرهنگستانهای ایران: 1359
- عضو شورای ارزیابی مشاغل تخصصی و تحقیقی وزارت فرهنگ و آموزش عالی: 1361
- عضو شورای انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان:1360
- عضو علمی شورای عالی کتابخانه‌های کل کشور (وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی) : 1365
- عضو شورای تحقیق و تألیفات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی (وزارت آموزش و پرورش): 1364
- عضو شورای نویسندگان مجلة تحقیقات تاریخی : 1368
- عضو افتخاری آکادمی زبان عربی در سودان: 1993 م
- عضو هیأت تحریریة مجلة آفاق الحضارة‌الاسلامیة: 1381
- عضو شورای انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: 1383
- عضو شورای هماهنگی- اجرایی هشتصدمین سال تولد مولانا: 1384
- عضو کمیسیون قرآن، کلام و فلسفة پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: 1386
- عضو شورای عالی راهبردی و سیاستگذاری تدوین دانشنامة نخبگان ایرانی تبار جهانی در مرکز اندیشگاه خلیج فارس: 1387
- عضو شورای تحصیلات تکمیلی گروه زبان و ادبیات عرب: 1390
- عضو شورای علمی مرکز تحقیقات امام علی (ع): 1391
طرحهای پژوهشی انجام شده
- الخلیج الفارسی عبرالقرون و الاعصار- تألیف
- زندگینامه و آثار شیخ طوسی – ترجمه
- در بارگاه آفتاب (نهجالبلاغه در ادب فارسی)- تألیف
- قرآن در مثنوی – تألیف در دو جلد: جلد اول (مدخل) و جلد دوم (دفتر اول). مجلدات بعدی در مرحلهٔ آماده سازی برای چاپ است
- کندوکاوی در حیات و اندیشهٔ سیاسی دعبل خزاعی – تألیف
- درآمدی بر ارزشیابی علم در فرهنگ اسلام – تألیف
- ویرایش علمی شمارههای 1 و 2و 3 دو فصلنامهٔ پژوهشنامهٔ علوی که چاپ و نشر شده است
طرحهای پژوهشی در دست انجام
- تأثیر قرآن در مثنوی (دفتر پنجم)
- ویرایش علمی و نظارت بر مراحل گوناگون دو فصلنامهٔ پژوهشنامهٔ علوی، شمارهٔ 4
سخنرانیها
- سخنرانی در هفتهٔ پژوهش، با عنوان «در شناخت مثنوی و مولوی»، پژوهشگاه علوم انسانی، آذرماه 1386
- سخنرانی در هفتهٔ پژوهش، با عنوان «مبنای فکری ابن سینا در شکلگیری قصیدهٔ عینیّه»، پژوهشگاه علوم انسانی، دی ماه 1388
موارد دیگر
بیست و دو مقالهٔ علمی از نگارنده در مجلات پژوهشگاه بدین شرح به چاپ رسیده است:
- مجلهٔ فرهنگ: 9 مقاله
- مجلهٔ تحقیقات تاریخی: 2 مقاله
- مجلّهٔ آفاق الحضارهٔ الاسلامیهٔ: 8 مقاله
- مجموعهٔ مقالات قرآن، کلام و فلسفه(پژوهشگاه علوم انسانی و بنیاد پژوهشهای قرآنی حوزه و دانشگاه):1 مقاله
- مجلهٔ کهننامهٔ ادب پارسی: 1 مقاله
- پژوهشنامهٔ علوی: 1 مقاله
|